Düzenli İfadeler (Regular Expressions – Regex) Nedir?

Regex Nedir?

Bilgisayarcılıkta düzenlemeli ifadeler, ele alınan metindeki kimi katarların kısa yoldan ve esnek bir biçimde belirlenmesini sağlar. Bu katarlar belli karakterler, kelimeler veya karakter örüntüleri olabilir. Düzenlemeli ifadeler, bir biçimsel dil kullanarak yazılır ve bir düzenlemeli ifade işleyici tarafından yorumlanır. Bir düzenlemeli ifade işleyici, ya ayrıştırıcı üreteci olarak hizmet eden ya da metni inceleyip verilen tarife uygun kısımlarını belirleyen bir programdır.

Aşağıda bir düzenlemeli ifade ile ifade edilebilecek tariflere birkaç örnek görülebilir:

• herhangi bir yerde bulunan “ara” karakter dizisi; “ara”, “araba”, “paravan” gibi
• diğer karakterlerden yalıtılmış şekilde bulunan “ara” kelimesi
• kendisinden önce “kısa” veya “uzun” kelimesi geçen “ara” kelimesi
• bir veya daha fazla rakamdan sonra gelen “TL” karakter dizisi

Düzenlemeli ifadeler hemen hemen tüm programlama dillerinde kütüphaneler olarak mevcuttur. Ancak bunlar her biçimsel dili ayırmak için yeterli değildir, bkz. Biçimsel dil kuramı. Pek cok programlama dili ve/veya programlama dilinde, bu işlem ayrıştırıcı jeneratör yardımı ile otomatik üretilen bir programla yapılabilir.

Birçok yazılımcı regex in ne olduğunu bilsede kimse tutupda regex şablonu yazmamaktadır. Zaten internet üzerinden hazır birçok regex şablonu bulunmaktadır. Ama gelin görünki bazen kendimize has regex şablonu yazmamız gerekebilir. Bunun için regex de kullanılan bazı özel karakterleri bilip buna göre kendimiz için uyarlamamız gerekmektedir. Bilmemiz gereken bazı özel karakterler şunlardır ;

1.)  “.” Karakteri

Tek bir karakteri temsil eder(yeni satır karakteri hariç).
“CSharp.edir” şeklindeki bir desen CSharpnedir, CSharpNedir, CSharpSedir, CSharp3edir gibi stringleri döndürebilir.

2.)  “[]” Karakterleri

Bir arrayi yada aralığı temsil eder.
“CSharp[SNY]edir” deseni, CSharpSedir, CSharpNedir ve CSharpYedir stringlerini döndürür.
“CSharp[a-z]edir” şeklindeki kullanım aralık belirtmeye yarar.
“CSharp[0-9]edir” şeklindeki kılanlım ise sayısal aralık belirtmeye yarar.

3.)  “?” Karakteri

Kendinden önceki karakterin stringte olması yada olmamasını sağlar.
“CSharpn?edir” deseni CSharpedir yada CSharpnedir döndürür.

4.)  “\” Karakteri

Kendinden sonraki özel karakterin stringe dahil edilmesini sağlar.
“CSharpnedir\?” deseni CSharpnedir? Stringini döndürür. (Eğer “\” karakterini kullanmamış olsaydık CSharpnedi yada CSharpnedir dönerdi.)

5.)  “*” Karakteri

Kendinden önceki karakterin yada stringin hiç olmaması yada istediği sayıda olmasını sağlar.
“CSharpnedir*” deseni, CSharpnedi, CSharpnedir, CSharpnedirr, CSharpnedirrr, … döndürür. “CSharp(nedir)*” deseni ise CSharp, CSharpnedir, CSharpnedirnedir, … döndürür.

6.)  “{}” Karakterleri

Kendinden önce gelen karakterin belirtilen sayıda tekrar etmesini sağlar.
“C{4}Sharpnedir” deseni, CCCCSharpnedir stringini döndürür.

7.)  “^” Karakteri

Satır başını ifade eder.
“^CSharpnedir” deseni, satır başında “CSharpnedir” stringi varsa bunu döndürür.

8.)  “$” Karakteri

Satır sonunu ifade eder.
“CSharpnedir$” deseni, satır sonunda “CSharpnedir” stringi varsa bunu döndürür.

9.)  “+” Karakteri

Sonsuz sayıda olabilir demektedir.
“A?+” örneğin baş harfi A olan herhangi bir kelime arıyorsak bunu kullanırız.

Basit Bir Tarih Deseni Yapalım

Şimdi işin pratiğine gelelim ve adım adım tarih deseni oluşturalım. Daha sonra ise oluşturduğumuz bu tarih desenini bir konsol programında kullanalım.

Tarih desenimiz bir string içerisindeki, GG/AA/YYYY formatlarındaki tarihleri yakalayacak yapıda olsun.

Önce desenimizin GG yani tarihin gün belirtilen kısmını tanımlayalım :

“(0?[1-9])”
// 1, 2, .., 9, 01, 02, …, 09 gibi yazılmış günleri tanımlar.

“([12][0-9])”
// 10, 11, …, 29 gibi yazılmış günleri tanımlar.

“(3[01])”
// 30, 31 günlerini tanımlar.

// Bu üç tanımı OR (|) işlemiyle
// birleştirirsek gün tanımını elde ederiz.

// Gün tanımı :
“((0?[1-9])|([12][0-9])|(3[01]))”

Şimdi desenimizin AA yani tarihin ay belirtilen kısmını tanımlayalım :

“(0?[1-9])”
// 1, 2, .., 9, 01, 02, .., 09 gibi yazılmış ayları tanımlar.

“(1[0-2])”
// 10, 11, 12 aylarını tanımlar.

// Bu iki tanımı OR işlemiyle
// birleştirirsek ay tanımını elde ederiz.

// Ay Tanımı :
“((0?[1-9])|(1[0-2]))”

Şimdi desenimizin YYYY yani tarihin yıl belirtilen kısmını tanımlayalım :

“([12][0-9][0-9][0-9])”
//1000 ile 2999 yılları arasındaki tüm yılları içerir.

Ve son olarak tanımladığımız gün, ay ve yıl desenlerini “/” ile birleştirelim :

“((0?[1-9])|([12][0-9])|(3[01]))(/)(0?[1-9]|1[0-2])(/)([12][0-9][0-9][0-9]))”

Kaynaklar :

• http://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCzenli_ifade
• http://www.csharpnedir.com/articles/read/?id=129